Rodzaje i gatunki literackie – czym są i jak je dzielimy?
Rodzaj literacki jest podstawowym w literaturoznawstwie polskim, ale również w rosyjskim czy niemieckim sposobem klasyfikacji dzieł literackich. To podział ze względu nie tylko na formę wypowiedzi, ale też budowę utworu. Warto wiedzieć, że współczesny podział na rodzaje literackie wywodzi się z tradycji literackiej antycznej Grecji. Nie jest on jednak identyczny jak ten, przyjęty w starożytności. Umożliwia on ogólny podział struktury utworów literackich od strony formalnej, niezależnie od miejsca czy epoki, w jakich dane dzieło powstawało. Pomimo tego, że podział ten jest znany również w literaturoznawstwie francuskim i anglosaskim, nie stosuje się go tam.
Gatunki literackie – rodzaje
Podział na rodzaje literackie jest pierwotnym podziałem i dzielimy go na gatunki literackie. Wyróżniamy trzy główne rodzaje literackie: dramat, epika i liryka. W dramacie świat przedstawiony tworzą bohaterowie swoimi wypowiedziami, a głównym składnikiem dramatu jest akcja. Podstawowymi formami wypowiedzi w utworze dramatycznym są: monolog oraz dialog. Możemy wyróżnić kilka gatunków dramatycznych: dramat właściwy, komedia oraz tragedia. W epice świat przedstawiony zawiera wszystkie zdarzenia, które odnoszą się do bohaterów utworu. Występuje narrator, który może być trzecioosobowy (narrator poza światem przedstawionym) lub pierwszoosobowy (narrator jest częścią świata przedstawionego). Warto pamiętać, że narrator zawsze jest osobą fikcyjną. Możemy wyróżnić kilka gatunków epickich: nowela, opowiadanie, powieść, anegdota, bajka, epopeja oraz legenda. Natomiast w liryce świat przedstawiony wyłania się z monologu lirycznego, czyli świata wewnętrznych przeżyć, uczuć oraz refleksji. Monolog liryczny jest samodzielną wypowiedzią podmiotu lirycznego. Warto wiedzieć, że utwory liryczne cechuje rytmiczność języka. Możemy wyróżnić kilka gatunków lirycznych: fraszka, hymn, oda, pieść, sonet i tren.